Yeme Bozukluğu Nedir?

Yeme bozukluğu beslenme alışkanlıklarını etkileyen bir durumdan çok daha fazlasıdır. İnsanların yeme davranışlarını aşırı şekilde kontrol etmeye çalışmaları ya da bu kontrolü tamamen kaybetmeleri duygusal problemlerle ve düşük benlik saygısıyla doğrudan ilişkilidir. Bu bozukluklar kişilerin hem bedensel sağlıklarını hem de psikolojik durumlarını etkileyebilir. Kişinin yiyeceklerle ya da vücut imgesiyle olan ilişkisindeki bozulmalar, genellikle birden fazla faktörün birleşimiyle ortaya çıkar.

Yeme bozukluğu aynı zamanda kişinin psikolojik, duygusal ve toplumsal yaşamını da etkileyen ciddi bir hastalıktır. Kişinin kendi bedeniyle ve yemekle olan ilişkisini kontrolsüz bir şekilde bozan bu hastalık tedavi edilmediğinde ağır sağlık sorunlarına yol açabilir. Ciddi fiziksel ve psikolojik sağlık sorunlarına yol açabilecek bu hastalık tedavi edilmediği takdirde ölümle bile sonuçlanabilir.

Yeme bozukluğunun belirtileri erken dönemde fark edilirse tedavi süreci daha kolay olabilir. Yeme bozukluğu çoğunlukla derin psikolojik sorunlarla ilişkilidir ve bu nedenle profesyonel yardım alınması gereklidir. Psikiyatri tedavisi, beslenme uzmanı desteği ve gerektiğinde hastaneye yatış gibi yöntemlerle tedavi edilebilen yeme bozuklukları doğru yaklaşımla kontrol altına alınabilir.

Unutulmamalıdır ki yeme bozukluğu sadece bireyi değil ailesini ve çevresini de etkileyebilir. Bu yüzden yeme bozukluğu yaşayan kişiler yalnızca kendi sağlığını değil, sevdiklerinin sağlığını da düşünerek profesyonel yardım almalıdır. Tüm detayları ile yeme bozukluğu hakkında merak edilenler şöyledir;

Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Yeme bozuklukları farklı şekillerde kendini gösterebilir ve çeşitli belirtilerle ortaya çıkar. Bu belirtiler genellikle kişinin yaşam kalitesini ve sağlığını olumsuz etkileyen davranışlara dönüşür. Yeme bozukluğu belirtileri arasında şunlar sıkça görülür;

• Aşırı yemek yeme veya tam tersi olarak yemek kısıtlaması gözlemlenir. Kişi herhangi bir fiziksel açlık hissi olmasa dahi aşırı yemek yiyebilir. Bunun yanında bazı kişiler yediklerini ciddi şekilde sınırlamaya çalışır. Bu da beslenme eksikliklerine yol açabilir.
• Yemek sonrası kusma gözlemlenir. Kişi aşırı yemek yedikten sonra bunun getirdiği suçluluk duygusunu hafifletmek amacıyla kasıtlı olarak kusar.
• Aşırı egzersiz yapma isteği oluşur. Kişi kilo almaktan korkarak yemek sonrası aşırı egzersiz yapmayı tercih edebilir.
• Duygusal stres baş gösterir. Yeme bozukluğu olan bireyler genellikle yediklerini gizlemeye çalışır ve içsel çatışmalarını yemekle ilişkilendirirler.

Bu davranışlar kişinin sosyal yaşantısını, fiziksel sağlığını ve genel yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Yeme bozukluğu genellikle genç yaşlardaki bireylerde özellikle kadınlarda daha sık görülse de her yaş grubunda ve her cinsiyette karşılaşılabilen bir sağlık problemidir.

Yeme Bozukluğunun Nedenleri

Yeme bozukluğunun nedenleri karmaşık ve çok boyutludur. Birçok farklı faktör bu bozukluğun gelişmesine katkıda bulunabilir. Yeme bozuklukları genellikle psikolojik, çevresel ve biyolojik faktörlerin birleşiminden kaynaklanır. Özgüven eksikliği ve beden imgesiyle ilgili sıkıntılar, başlıca sebepler arasında yer alır. En yaygın görülen yeme bozukluğu belirtileri şöyledir;

• Yeme bozuklukları, genellikle düşük benlik saygısı, depresyon, kaygı ve duygusal problemlerle ilişkilidir. Kişiler yemekle ilgili davranışlarını, duygusal durumlarını kontrol etmenin bir yolu olarak kullanabilirler.
• Aile içindeki ilişkiler, arkadaş çevresi, medya ve toplumdaki güzellik standartları da önemli bir rol oynar. Özellikle toplumsal baskılar kişinin kendisini bedeninden ve fiziksel görünümünden sorumlu tutmasına neden olabilir.
• Genetik faktörler de yeme bozukluklarının gelişmesinde etkili olabilir. Ailede yeme bozukluğu geçmişi olan bireylerde hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.

Yeme bozukluklar, diyet yapmaktan çok farklı bir durumdur. Diyet, sağlıklı beslenme amacını taşırken yeme bozukluğu kişiyi fiziksel ve psikolojik açıdan bozan bir hastalıktır. Kişi, yediklerini kontrol etmeye çalışırken ya da aşırı yemekle rahatlamaya çalışırken aslında duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmaktadır.

Yeme Bozukluğu Çeşitleri

Yeme bozukluğu deyince akla genellikle anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza gelir. Ancak bunun dışında birçok farklı yeme bozukluğu türü bulunmaktadır. İşte en yaygın olanları şöyledir;

Anoreksiya Nervoza

Anoreksiya Nervoza aşırı zayıflamaya rağmen şişman olmaktan korkma, beden algısının bozulması ve normal vücut ağırlığının %25’ine kadar kilo kaybı yaşanması ile karakterizedir. Kişi, sağlıksız şekilde kilo kaybetmeye çalışırken düşük benlik saygısı ve kontrol arayışı görülür.

Bulimia Nervoza

Kişi, aşırı yemek yedikten sonra bu kiloları geri vermek amacıyla kusma, aşırı egzersiz yapma veya laksatif kullanma gibi yöntemlere başvurur. Bu durum kontrolsüz yeme davranışları ile denge kurmaya çalışmakla ilgilidir.

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu yani Binge Eating Disorder

Bu bozuklukta kişi fizyolojik açlık duymadan aşırı miktarda yemek yer. Yedikten sonra suçluluk ve depresyon hissi yaşanır. Bu tür yeme bozukluğu obezite gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Gece Yeme Sendromu

Gece boyunca yüksek kalorili atıştırmalıklar tüketme ve sabahları iştahsızlık hissi ile karakterizedir. Genellikle gece uykusu sırasında yemek yeme alışkanlıkları düzensizleşir.

Pika

Kişi, besin değeri olmayan maddeleri yer. Bu hastalık toprak, buz, sabun gibi maddeleri yeme davranışı gösterir. Pika daha çok gebelerde ve çocuklarda görülse de yetişkinlerde de rastlanabilir.

Ruminasyon Bozukluğu

Kişinin yediği yiyeceği tekrar ağzına getirme ve çiğneme davranışı gösterdiği bir bozukluktur. Çoğunlukla çocuklarda görülür ve tedavi edilmezse malnütrisyon ve ciddi kilo kaybı ile sonuçlanabilir.

Yeme Alışkanlıklarının Risk Faktörleri

Yeme bozuklukları genellikle birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Bu faktörler bireysel, ailevi ve sosyokültürel etmenlerden kaynaklanabilir ve kişinin yeme alışkanlıklarını doğrudan etkileyebilir. Her bir risk faktörü yeme bozukluğuna eğilimli bir kişiyi daha da tetikleyebilir.

Bireysel faktörlerden ilki erken olgunlaşma dönemidir. Erken yaşta fiziksel değişiklikler yaşayan bireyler bedensel farkındalıklarının arttığı bu dönemde özellikle zayıflama konusunda daha hassas hale gelebilirler. Kilolu olma endişesi de sıkça görülen bir risk faktörüdür. Kişi vücudunu beğenmeyebilir ve dış görünüşüne dair aşırı endişe taşıyabilir. Bu da onu sağlıksız diyet alışkanlıklarına yönlendirebilir. Düşük benlik saygısı ve mükemmelliyetçilik gibi psikolojik durumlar da yeme bozukluklarının gelişmesine zemin hazırlayabilir.

Ailevi faktörler de önemli bir rol oynar. Özellikle ailedeki şişman bireyler veya fiziksel ya da cinsel istismar geçmişi kişinin yeme alışkanlıkları üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Ailedeki aşırı korumacı ebeveynler veya aşırı dominant figürler bireyin kendi kimliğini geliştirmesinde ve sağlıklı beden algısı oluşturmasında zorluklar yaşamasına neden olabilir.

Sosyokültürel faktörler yeme alışkanlıkları üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Toplumun dayattığı güzellik standartları ve başarı için fiziksel görünümün ön plana çıkması bireylerin bu baskılara uyma çabalarını arttırabilir. Medyanın etkisi de bu konuda büyük bir rol oynar. Reklamlarda ve sosyal medyada sıkça karşılaşılan ince vücut figürleri, kişilerin beden algısını bozarak zayıflama isteğini körükleyebilir.

Yeme Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Yeme bozukluğu tedavi edilmezse sağlıksız bir yaşam tarzı ve ciddi sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Tedavi süreci profesyonel bir yardım ve tedavi gerektirir. Yeme bozukluğu tedavisi genellikle çok aşamalı bir süreçtir ve hastanın ihtiyacına göre kişiselleştirilir. İşte en yaygın şekilde tercih edilen yeme bozukluğu tedavi yöntemleri;

• Yeme bozukluklarının tedavisinde, psikoterapi büyük bir rol oynar. Bireysel terapi, kişiye duygusal sorunlarını ele alma ve yeme bozukluğuna neden olan davranışları değiştirme fırsatı verir.
• Beslenme uzmanları kişiye sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturması konusunda rehberlik eder. Yeme bozukluğu olan kişiler, genellikle sağlıklı bir beslenme alışkanlığı geliştirmekte zorlanırlar. Bu nedenle doğru beslenme hakkında eğitim almak tedavi sürecinin bir parçasıdır.
• Psikolojik tedaviye ek olarak yeme bozukluğu tedavisinde bazı ilaçlar da kullanılabilir. Antidepresanlar ve anksiyolitikler, tedaviye yardımcı olabilir.

Tedavi sürecinde en önemli faktör hastanın bu hastalığı kabul etmesi ve tedavi sürecine katılmasıdır. Yeme bozukluğu tedavisinin amacı sadece kişinin beslenme alışkanlıklarını iyileştirmek değil aynı zamanda psikolojik sağlığını da onarmaktır.

Yeme Bozukluğu Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Yeme bozuklukları, vücutta ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu hastalıklar hem fiziksel hem de psikolojik olarak bireyi olumsuz etkiler. Yetersiz beslenme, aşırı yeme veya sürekli kusma gibi davranışlar bir dizi sağlık problemini beraberinde getirebilir. Yeme bozuklukları en yaygın şekilde şunlara neden olabilir;

• Yetersiz beslenme, kas kütlesinin kaybına ve kemiklerin zayıflamasına yol açabilir. Bu durum kırılma riskini artırır.
• Dengesiz beslenme ciltte kuruluk ve saç dökülmesine neden olabilir.
• Kadınlarda, aşırı kilo kaybı veya aşırı yeme adet döngüsünün düzenini bozabilir.
• Yetersiz beslenme ve aşırı egzersiz vücudun enfeksiyonlara karşı savunma kapasitesini düşürebilir.
• Sürekli kusma dişlere ve yemek borusuna ciddi zararlar verebilir.
• Aşırı yeme bozukluğu olan kişilerde kalp hastalıkları, yüksek tansiyon ve şeker hastalığı gibi sorunlar görülme riski yüksektir.
• Depresyon, kaygı bozuklukları ve düşük benlik saygısı gibi psikolojik problemler de yeme bozuklukları ile ilişkilidir.