Somatizasyon Nedir?

Günümüzde psikiyatrik olarak değerlendirilen birçok sağlık sorunun yaşam kalitesi üzerindeki etkileri artmaya başlamıştır. Değişen şartlar, ekonomik zorluklar ve kişisel özellikler de bunun yaşanmasında etkilidir. Psikiyatrik olarak nitelenen bu rahatsızlıklar yaşanırken kişinin ruhsal şekilde olumsuz etkilendiği görülür. Bununla birlikte bazı kişiler fiziksel belirtiler şeklinde deneyimler yaşar. Ne kadar araştırılsa da fiziki bir hastalık teşhis edilemez; şikayet edilen rahatsızlıklar bazen artarak devam eder. Kişinin günlük hayatını, çalışmasını, verimliliğini olumsuz etkileyecek boyuta gelmesi destek alınması ihtiyacını ortaya çıkarır. Çünkü kişinin hem sosyal çevresi ile ilişkisi bozulur hem de kendini çok mutsuz hisseder. İşte somatizasyon da bu şekilde kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Peki somatizasyon nedir, kimler risk altındadır?

Somatizasyon

Somatizasyonun çıkış noktası aslında stresli yaşam olaylarıdır. Ortaya çıktığında dalgalı bir seyir gözlemlenir. Örnek vermek gerekirse iş ortamında yaşanan Mobbing buna neden olabilecek etkenler arasında gösterilebilir. Somatizasyonda en yoğun dönemler genellikle 6 aydan 9 aya kadar devam eder. Belirtiler şiddetini kaybedebildiği gibi belirtisiz 9 ya da 12 ay kadar süren ara dönemler de yaşanır. Somatizasyon nedenleri arasında kişinin stres unsurlarını fark edememesi etkilidir. Bununla beraber stres yaratan durumların görmezden gelinmesi ya da çözüm bulamaması da etkili olmaktadır. Travma kaynaklı stres yaşamak önemli bir nedendir. Somatizasyon otuzlu yaşlardan önce ortaya çıkabilir. Kişi psikolojik nedenlerle bedeninde birçok değişiklik yaşar.

Somatizasyon bozukluğu tanı kriterleri, somatizasyonun belirlenmesinde oldukça önemlidir. Bir kişide somatizasyon bozukluğu olduğuna dair tanı konulabilmesi için fiziksel rahatsızlıklarının gündelik hayatını etkilemesi gerekir. İş, sosyal ortam, aile ilişkileri, okul ortamı gibi yaşamında önemli yer tutan aktiviteler sağlıklı yürütülemez. Amerikan Psikiyatri Birliği’ne göre somatizasyon bozukluğu teşhisi için aşağıdaki özelliklerin yer alması gerekir:

1. Fiziki şikayet 30 yaşından önce başlamış olmalıdır. Birkaç yıllık dönem içinde ortaya çıkmış ve toplumsal, ailevi ve mesleki yaşamı zedelemiş olmalıdır.
2. En az 4 ayrı yer ya da işlevde ağrı söz konusudur. Ağırların nedenini açıklayan tetkik sonuçları bulunmaz.
3. Mide bağırsak şikayetleri ortaya çıkmış olmalıdır.
4. Cinsel sorunlar, adet düzensizliği gibi sorunlar söz konusudur.
5. Yalancı bir nörolojik belirti vardır. Güçsüzlük, denge sorunu, görme bozukluğu, yutkunma zorluğu buna örnek verilebilir.

Tüm bu belirtiler bir arada ve bir bulguya rastlanmamış ise somatizasyon tanısı için değerlendirilir. Ayrıca bu durumların herhangi bir ilacın yan etkisine ya da kullanılan maddeye bağlı olup olmadığına da dikkat edilir. Belirtilerin hiçbiri kişinin kendi kontrolünde değildir.

Somatizasyonun Özellikleri

Somatizasyon, bir bedenselleştirme durumu olarak ifade edilebilir. Tıbbi olarak sebebi açıklanamayan bedensel semptomlar görülür. Bu semptomların görüldüğü psikiyatrik durum da somatizasyon olarak tanımlanır. Somatizasyon profesyonel yardımla zamanla ortadan kalkabilir. Bu açıdan geçmiş dönem travmatik deneyimler üzerine yapılan çalışmalar da semptomların kademe kademe azaldığını ve bir süre sonra da ortadan kalktığını göstermektedir. Uygun ilaç kullanımı ile sürecin daha konforlu ve hızlı bir şekilde sonuçlandırıldığı görüşler de vardır. Antidepresanlar, anksiyolitikler ve düşük dozda bimodal antipsikotikler doktor kontrolünde gerek duyulduğunda tercih edilir. Psikoterapi ve ilaç birlikte yürütülürken mutlaka profesyonel ve deneyimli bir uzmandan destek alınmalıdır. Ayrıca danışan ve uzman arasındaki iletişim çok önemlidir. Çünkü bu rahatsızlığın bir özelliği de aynı zamanda kişinin doktoruna güvenmemesi şeklinde seyir göstermesidir.

Somatizasyon durumu kişide yıllarca somatik atak şeklinde kendini gösterebilir. Travmatik stresi önlemek, stresle başa çıkma yöntemleri konusunda kapasitenin artırılmasına yönelik uygulamalar iyileşme sürecinde etkilidir. Özellikle psikoterapi, kişinin bedensel rahatsızlıkları ile nasıl başa çıkabileceğini gösterirken günlük hayatını devam ettirebilmesini kolaylaştırır. Bilişsel-davranışçı terapiler kişinin negatif düşüncelerinin belirlenmesi ve olumlu düşüncelere çevrilmesinde rol oynar. Amaç, somatizasyon bozukluğuna neden olan belirtilerin tamamen ortadan kaldırılmasıdır.

Somatizasyon bozukluğu, kendini tekrarlayabilen bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Genellikle aileden öğrenilen bilgilerle kişi bu belirtileri gösterir. Ayrıca somatizasyonda ortaya çıkan belirtiler hakkında bilgi sahibi olmak, tanı konulması açısından önemlidir. Sonuç olarak somatizasyon bozukluğunda aslında ruhsal hastalıklar bedensel hastalık gibi tepki verir. Bu da tanılama sürecini zorlaştıran bir durum haline gelebilir.

Somatizasyon Bozukluğu Belirtileri

Somatizasyon bozukluğunda birçok fiziksel belirti görülür. Bunların başında yorgunluk, sırt ağrısı, baş ağrısı, baş dönmesi gelir. Bununla birlikte mide bulantısı, ellerde ve ayaklarda ortaya çıkan sorunlar fiziksel tepki olarak ortaya çıkar. Ayıca bu durum kaygı bozukluğu ile de oldukça ilişkilidir. Sonuç olarak somatizasyon bozukluğu yaşayan kişiler herhangi bir neden yokken hem bedensel hem de içsel sorunlar yaşarlar. Peki somatizasyon bozukluğuna işaret eden en temel belirtiler nelerdir, sizin için sıralıyoruz:

• Fiziksel rahatsızlıklar ve şikayetler nedeniyle toplumsal, mesleki ve özel hayatta sorunlar yaşanmaya başlar.
• Karın ağrısı ve bulantı sık görülür. Kusma nöbetleri, öğürme, şişkin karın gibi fiziksel yakınmalar söz konusudur.
• Ses kısılması, sağırlık, körlük, yutma güçlüğü, felç gibi durumlar somatizasyon bozukluğunda yaşanabilir.
• Kadınlarda görülen belirtilere bakıldığında adet düzensizlikleri sık olabilir. Kanamada artış, hamilelik döneminde aşırı kusma nedeniyle sık sık hastanede yatma rastlanılan durumlar arasındadır.
• Cinsel isteksizlik ya da cinsel birleşme esnasında ağrılar yaşanabilir.
• Bedensel olarak sürekli ağrı çekme hali yaşanır. Ağrı vücudun değişik bölgelerinde gezen bir ağrı olarak tanımlanır.
• Nefes darlığı, çarpıntı hissi, göğüs ağrısı ve baş dönmesi gibi sağlık problemlerinden şikayet edilir.

Özetlemek gerekirse somatizasyon bozukluğu yaşayanlar, beden duyumlarına normalden çok daha fazla odaklanırlar. Bunun nedeni olarak genellikle altta yatan kaygı bozukluğu ya da depresyon ile ilişkili olaylar vardır. Ancak kişiler bu problemlerini ön plana çıkarmak, kabul etmek ve çözmek yerine somatik şikayetler üzerinde daha çok kafa yorar. Bu kişiler en küçük fiziki ağrıları, bedende hissettikleri duyumları ve içsel olarak yaşadıkları duygu durumlarını oldukça fazla büyütür. Çok ciddi hastalıklara yakalanacaklarına inanır. Vücutlarında çeşitli ağrı ya da sızılar, uyuşma, karıncalanma ve ateş basmaları hissederler. Çarpıntı sıkça yaşanır. Boğazda tıkanma, boğuluyormuş hissi, halsizlik, güçsüzlük, unutkanlık rastlanan şikayetler arasındadır. Bu şikayetlerden dolayı önce iç hastalıkları uzmanına gidilir. Birçok tahlil ve tetkik sonucu şikayete neden olacak bir hastalığa rastlanmaz. Ancak çoğu kez birden fazla ve farklı branşlarda doktor ziyaret edilir. Çünkü kişi yaşadığı şikayetlerin sebebini ve çözümünü bulamadığını düşünür. İyileştiğini de hissedemez. Oysa bireyin şikayetlerini açıklayacak organik bir laboratuvar bulgusu yoktur. Bu nedenle de kişi mutlaka psikiyatri branşında profesyonel bir görüş almalıdır. Ayrıca önemli olan bir konuyu da belirtmek gerekir. Somatizasyon hakkında yeterli donanıma sahip olmayan doktorlar bu belirtileri gösteren kişilerin takıntı duydukları rahatsızlıkların artmasına daha çok neden olur. Bu yüzden uzman seçimi çok önemlidir.

Psikiyatrik durumlar arasında somatizasyon bozukluğu da depresyon gibi kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen önemli rahatsızlıklardan biridir. Bu nedenle zamanında müdahale edilmelidir. Siz de Ankara’da yaşıyor ve somatizasyon hakkında çözüm önerileri arıyorsanız Ankara Psikolog araştırması yapabilirsiniz. Bu şekilde kendinize en uygun uzmana ulaşabilirsiniz. Tıbbipsikoloji.com rehberliğinde en deneyimli kişilerden danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.