Kıskançlık
Kıskançlık, insanlarla olan iletişimde, ikili ilişkilerde en yıpratıcı duygulardan biridir. Günümüzde eşler arasındaki en büyük sorunlardan biri de kıskançlık olarak görülmektedir. Aslında normal düzeyde kıskançlık bir duygudur ve yaşanmasında da bir sakınca yoktur. Ancak kıskançlık dozunun artması, patolojik kıskançlığa dönüşmesi oldukça tehlikelidir.
Kıskançlık sadece bir insana karşı gerçekleşmeyebilir. Birinin sahip olduğu bir şeye karşı paylaşmak istememe ve çekememezlik gibi duygular da kıskançlığın bir boyutudur. Peki insanda kıskançlık duygusu neden olur ve belirtileri nelerdir? Psikolojik boyutunu anlamak için kıskançlığın nedenlerini incelemek doğru olacaktır.
Kıskançlık, ilişkinin güçlü olduğu kişilere karşı hissedilen yoğun bir duygudur. Karşıdaki kişiyle bağın bozulma korkusu hissedilir. Yoğun korku, huzursuzluk ve öfke kendini gösterir. Bu durumda sadece duygu değil, şüphe ve düşüncelerin bir arada yaşandığı karmaşık bir durumdur. Her insan hayatının belli bir döneminde kıskançlık hisseder. Çocuklar kendinden yüksek not alan arkadaşını kıskanabilir. Birisi en iyi arkadaşı olduğunu düşündüğü kişinin başkaları ile paylaştığı zamanı kıskanabilir. Kıskançlık duygusu bazen bireylerin içten içe yaşadığı bir duygu iken karşı tarafa yansıtarak zarar vermeye başladıysa zararlı bir duygu haline gelmektedir.
Kıskançlık Nedir?
Kıskançlık, bireylerin doğasında bulunan ve normal karşılanan bir duygudur. Ancak bu duygu uçlarda yaşandığında ve bireylerin ilişkilerini ve hayatlarını etkilemeye başladığında büyük bir sorun haline gelmeye başlamaktadır. Kıskançlık nedir, kısaca bir kişinin veya bir ilişkinin yitirilmesinden korkulan karmaşık bir ruhsal yaşantıdır. Bununla birlikte gelişen olumsuz tutumdur. Bunun dışında başkasının sahip olduğu herhangi bir şey için kişinin kendisinin de sahip olma gerekliliğini hissettiren bir duygudur.
Kıskançlık, bireylerin terk edilme ve beğenilmeme korkusu ile ortaya çıkan yoğun hissettiği bir duygudur. Bir ilişkinin içerisinde taraflardan biri diğerini sürekli kıskanabilir. Birlikte olduğu kişinin, kendisinden daha üstün yeteneklere sahip birilerini tercih edeceğini düşünebilir. Bunu yaşayan kişi kendini tehdit altında hisseder. Bu durum birlikte oldukları kişilere karşı öfke duymalarına neden olabilir.
Kıskançlık duygusunu yoğun hisseden kişiler, aşırı kontrolcü davranır. Kıskandığı kişinin ne yaptığını her zaman bilmek ister. Bu durum ilişkilere ciddi derecede zarar verebilmektedir. İlişkilerin zarar görmesinde ve bitmesinde en büyük etkenlerden bir tanesi de kıskançlıktan kaynaklanan kriz ve tartışmalardır.
Kıskançlık iki şekilde karşımıza çıkar. Birincisi, başkasının sahip olduğu maddi ya da manevi değerlerin neden kendinde olmadığını sorgulamakla başlar. Bu sorgulama kişiye kıskançlık duygusunu hissettirir. İkincisinde ise kişi sahip olduğu değerleri kaybedeceği korkusu hisseder. Bu iki açıdan da kıskançlığı temelinde mahrumiyet duygusu vardır. Kıskançlığın Özenmek, imrenmek ve haset etmek gibi duygularla benzer yönleri vardır. Ancak kıskançlık, bir ruhsal sorun ya da hastalık belirtisi de olabilir. Kıskançlık ne zaman tehlikeli boyuta ulaşır? Kişinin günlük hayatını etkiliyorsa, şüphe duyma hali sürekli ise ve alıngan davranışlar sergileniyor ise dikkat edilmelidir. Kıskanılan kişinin kontrol edilmeye ve yaşam alanlarının kısıtlanması gibi davranışlar gözleniyorsa bu durumlar mutlaka dikkate alınmalıdır. Paranoid kişilik ve paranoid bozukluk durumları olabilme ihtimaline karşı profesyonel yardıma başvurulmalıdır. Kıskançlık hastalığı, zamanla kişinin tüm ilişkilerine zarar verebilir. Günlük hayatını olumsuz etkiler.
Kıskançlık Neden Olur?
İnsan neden kıskanır, kıskançlık genellikle toplumda bir sevgi göstergesi olarak görülebilir. Sevgi dolayısıyla olduğu durumlar olsa da kıskançlık genellikle kaybetme korkusu, sahip olma isteği, kendinde olmayana istek ve özlem duyma gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Kıskançlık, bir aşamaya kadar normal sayılabilecek bir duygudur. Sonuçta doğuştan değil sonradan öğrenilen bir duygudur. Belli bir seviyede davranış bozukluğu olarak nitelenen kıskançlık hastalık boyutuna ulaşabilir. Birçok insanın yaşamını etkileyen kıskançlık aslında şüphe, kurgu ve rekabetten kaynaklanan bir ruh hali olarak yaşanır.
Kıskançlık, birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Hangi durumlarda kıskançlık yaşanır, şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kıskançlık duygusunu hisseden kişinin düşün özgüvene sahip olması
- Bireylerin partnerlerine güvenmemesi
- Bireylerin partnerleri üzerinde yalnızca kendilerinin söz sahibi olma isteği
- Çiftlerin birbirine sağlık olmayan bir bağlanma biçimiyle bağlanması
- Bireylerin partnerlerinin daha üst özelliklere sahip olduğunu düşünmesi ve kendisini küçük görmesi
- Bireylerin duygu durumlarındaki ani değişimler ve duygularını uç noktalarda yaşaması
- Sevilen kişinin bir başkasını tercih edebileceğinin ve onu daha fazla sevebileceğinin düşünülmesi durum
- Kendisinde olmayan ve başkasında olan bir şeye sahip olma isteği
- Diğer bireylerin kendisinden üstün durumda olmalarına katlanamama durumu
- Diğer bireylerden üstün olma isteği
- Anne, baba gibi figürlerin sahiplenilmesi ve diğer kardeşlerden daha fazla sevilme isteği
Kıskançlık duygusuna sebep olan birçok durum yaşanabilir. Hatta kıskançlık insani duygulardan biridir. Bununla birlikte, aşırı kıskançlık varsa profesyonel yardım alınması gerekir. Kıskançlık ile baş gösteren sorunlar çözülmediğinde kişi ciddi ruhsal sorunlarla mücadele etmek zorunda kalabilir.
Kişinin yetişkinliğini etkileyen ve ebeveynleri en çok zorlayan kıskançlık durumu kardeş kıskançlığıdır. Küçük yaşta kardeş sahibi olmakla başlayıp davranış bozukluğu ile sonuçlanabilecek bir süreç söz konusudur. Her durumda kıskançlık belli bir düzeyde ise normal kabul edilebilir. Kardeşler için de böyledir. Ancak zarar verici boyutlara ulaştığında müdahale edilmesi gerekir. En sık rastlanan durum büyük çocuğun kardeşini kıskanmasıdır. Zamanla kıskanan kardeşte aile ile iletişimi kesme, sessizleşme ya da nedensiz öfke patlamaları görülebilir. Kıskançlık belirtileri ve tepkileri yetişkin ve çocuklarda farklı seyir gösterilebilir. Bununla birlikte her yaştan insan için kıskançlığın ne boyutta olduğuna dikkat edilmelidir.
Kıskançlık Belirtileri
Kıskançlık durumu patolojik seviyede olduğunda insan hayatını olumsuz etkilemeye başlar. Bu durum Othello Sendromu olarak adlandırılır. Peki bir kişinin kıskançlık belirtileri gösterdiğini nasıl anlarız? İşte kıskançlık belirtileri:
- Kıskanç kişi, birlikte olduğu kişiyi her şeyden ve herkesten kıskanır. Bu kıskançlık saplantı boyutundadır.
- Gerçek olmayan senaryolar uydurulur ve ona inanılır.
- Partnerden ayrılma duygusu fobi haline gelir.
- Basit olaylara karşı bile fevri davranışlar sergilenir.
- Saldırganlık ve şiddet eğilimi vardır.
- Kıskanılan kişiyi her şeyden kısıtlama eğilimi vardır.
Aşırı Kıskançlık Nasıl Yenilir?
Aşırı kıskançlık, ilişkilerde düşük benlik saygısı, güvensizlik, yetersizlik duygusu, kültürel farklılıklar, eğitim seviyesi veya iletişimdeki yetersizlikler sebebi ile ortaya çıkabilir. Evli çiftler, evli olmayan çiftlere göre kıskançlık temelli sorunlarda daha yapıcı ve uzlaşmacı davranabilir. İlişkilerde de zaman geçtikçe kıskançlıkla ilgili sorunlar daha da azalabilir. İlişkinin süresi ne kadar uzunsa kıskançlığa verilen tepki ve kıskançlıkla ilişkili tartışmaların azaldığı gözlenebilir. Ancak kıskançlığı patolojik boyutlara ulaştığı noktada ilaç ve psikoterapi yöntemleri birlikte yürütülebilir. Bununla birlikte ilişkilerde güven, iletişime açıklık ve empati kıskançlığı yenmek için çok önemlidir.
Bu süreçte kişi çoğunlukla öfkeli, mutsuz, çaresiz ve yalnız ruh hallerine bürünür. Bu hallerine bağlı olarak diğer insanlarla ilişkileri bozulmaya başlar ve kişi kendini daha da kötü hissetmeye başlar. Böyle durumlarda çözüm yolları aranmalı, daha anlayışlı ve yapıcı bir tutum sergilenmelidir. Kıskançlık ile beraber yaşanan psikolojik sorunlara karşı danışmanlık hizmeti almak faydalı olabilir. Ankara’da psikolog hizmeti almak isteyenler kendilerine uygun danışmanlık hizmetini Ankara psikolog ile araştırabilir. Tıbbipsikoloji.com rehberliği ile alanında uzman kişilerden danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.