Duygusal Zeka

Duygular, bir açıdan enerjinin, etkinliğin ve bilginin içsel kaynağıdır. İnsanın en önemli ve ayrılmaz bir parçasıdır. İnsan, duygularıyla bir varlık gösterir ve yaşamı anlamlandırır. Duyguların her alanda var olduğunu kabul etmek, duygusal zekanın önemini daha çok ortaya çıkarmaktadır. Çünkü duygusal zeka kendimizi ne zaman ne iyi ne zaman kötü hissettiğimizi bilmemize yarar. Bununla birlikte karşı tarafın da duygularını anlamayı gerektirir. Bununla birlikte olumsuz duyguları olumlu hale çevirmek de duygusal zeka ile yapılabilecek bir şeydir. Teorik olarak bakıldığında duygusal zeka, bilişsel kabiliyet ve sosyal zeka ile ilgilidir. Günümüzde akademik zekanın yeterli olmadığı mutlaka duygusal zekanın da geliştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Peki, duygusal zeka neden önemlidir ve duygusal zeka sonradan geliştirilebilir mi?

Duygusal Zeka

Duygusal zeka için genetik yeterliliklerin olduğunu söyleyen görüşlerin yanı sıra eğitimin genetik kadar önemli olduğunu söyleyen görüşler vardır. Yaşla birlikte artan deneyim ve geliştirilen eğitim düzeyi duygusal zekanın gelişmesinde önemli bir rol oynar. Hatta duygusal zekanın geliştirilmesine yönelik desteklenen yöntemlerden biri de dramadır.

Duygusal zekayı oluşturan dört nitelik vardır. Bunları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

• Özbilinç, kendini duygularını tanımayı ifade eder. Düşünce ve davranışlarını nasıl etkilediğini, kendini tanımayı içerir.
• Öz yönetim, dürtü ve davranışları kontrol altında tutabilmektir.
• Sosyal farkındalık, diğer insanların duygu ve endişelerini anlayabilmektir.
• İlişki yönetimi, grup çalışmasına yatkınlığı, takım oyuncusu olmayı ve liderliği ifade eder.

Günümüzde duygusal zekanın birçok alanda etkisi görülmektedir. İş performansı, bedensel ve ruhsal sağlık, insan ilişkileri gibi birçok alanda duygusal zekası yüksek olan kişiler daha olumlu sonuçlar almaktadır. Çünkü duygusal zekası yüksek kişiler aynı zamanda streslerini iyi yönetmeyi başarırlar.

Günümüzde gelişen teknoloji ile beraber en sık görülen durumlardan biri siber zorbalık olarak dikkat çekmektedir. Zorbalık yapan bireylerin kişilik özellikleri düşünülürse duygusal zekası yüksek kişilerin zorbalık davranışından uzak durduğunu söylemek mümkündür. Çünkü siber zorbalık nedir, kısaca karşı tarafı incitmek için kasıtlı eylemde bulunmaktır. Duygusal zekası yüksek kişiler ise karşı tarafın duygularını anlar, empati kurar, olumsuz durumları olumluya çevirmek için uğraşır. Bu noktada zorbalık yapan kişilerde duygusal zeka yoksunluğu olduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca duygusal zeka ile yapılan araştırmalar ekran kullanımının azaltılması gerektiğini vurgulamaktadır. Çünkü ekranda geçirilen süre arttıkça insanlarla olan iletişim zayıflamaktadır. Bireyin başkalarının duygularını anlama yetisinin körelmesine sebep olur. Sosyal medyada uzun ve amaçsız geçirilen süre duygu durumunu etkilediği gibi duygusal zekayı da olumsuz etkiler. Duygusal zeka insanlarla olan sosyal becerileri yansıtır. Ekranda ve internette geçirilen süre insanları anlama, duyguları okuma yetkinliğini kaybettirecektir. Duygusal zekanızı geliştirmek istiyorsanız ekranla aranıza makul bir mesafe koyabilirsiniz.

Günümüzde duygusal zekanın önemini ortaya çıkaran durum kişiler arası empatinin azalması ve duyguların anlaşılamamasıdır. Duygusal zeka ise kişinin huzurlu hissetmesini sağlar. Yaşamın her alanında mutlu olmasını sağlar. Duygusal zeka ile motivasyon arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki söz konusudur. Duygusal zekası yüksek olan kişilerin her konuda motivasyonu yüksektir. Bu da başarılı olmasında önemli bir etkendir.

Duygusal Zeka Nedir?

Duygusal zeka, ölçüm olarak EQ şeklinde ifade edilir. Kişinin kendi duygularını ve başkalarının duygularını algılama, kontrol etme ve değerlendirme yeteneği olarak açıklanabilir. Duygusal zeka teorisi, Peter Salovey ve John D. Mayer’e aittir. Daha sonra Daniel Goleman tarafından geliştirilmiştir. Duygusal zekanın 5 boyutu vardır:

1. Kişisel beceriler
2. Kişilerarası beceriler
3. Uyumluluk
4. Stresle başa çıkma
5. Genel ruh durumu

EQ ölçeğinin değerlendirilmesinde ölçekten alınabilecek toplam puanlar 30 ile 180 puan arasında değişmektedir. Yüksek puan, duygusal zeka düzeyinin yüksek olduğunu göstermektedir. Ölçek değerlendirmesin ise toplam puana göre 155 ve üzeri yüksek EQ, 130 normal kabul edilir. 129 ve altı puan ise düşük EQ olarak hesaplanmaktadır.

Duygusal zekayı farklı yöntemlerle ölçmek mümkündür. En çok kullanılan ve güvenilir kabul edilen testler Mayer-Salovey-Caruso Duygusal Zeka Testi, The BarOn Sosyal ve Duygusal Zekaya Bağlı Liderlik Testidir.

Duygusal zekanın ölçümü söz konusu olduğunda beyin ve yapısı dikkat çeker. Yapılan araştırmalar duygusal zeka konusunda, korku, kaygı bölgesi olan amigdala ile düşünce ve karar verme süreçlerimizi yürüten, ön lob da denilen prefrontal korteksin etkili olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda bilinçlilik, duygu farkındalığı ve regülasyonu, empati, şefkat gibi duygularla ilişkili olan insula bölgesi de önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle bu bölgeler arasındaki bağlantıların eğitim ve egzersizlerle güçlendirilmesi duygusal zekanın da geliştirilebileceğini göstermektedir. Duygusal zekanızı geliştirmek istiyorsanız duygularınızı tanımak, anlamlandırmak ve duyguların sorumluluğunu almak büyük önem taşımaktadır.

Hangi meslekler için duygusal zekanın önemli olduğu merak edilen sorular arasındadır. İnsan odaklı meslekler duygusal zekanın önemli olduğu alanlardır. Pazarlama, hukuk, danışmanlık, hekimlik, öğretmenlik, hizmet sektörü gibi alanlarda çalışıyorsanız duygusal zekanın yüksek olması önemli bir avantajdır. Duygusal zeka iş hayatının gerektirdiği liderlik, inisiyatif alma, iletişim, karar verme, ikna, empati gibi özelliklerin kullanılmasını sağlar. Hem işte hem de günlük hayatınızda kendinizi tanımak için duygusal zekanın özelliklerini bilmek faydalı olabilir.

Duygusal zeka özellikleri, kişinin kendi duygularını anlaması, başkalarının duygularına empati beslemesi ve duygularını yaşamını zenginleştirecek biçimde düzenleyebilme yetisi özelliklerini kapsar. Buna göre, bireyin hayattaki başarısı kendi duygularını düzenleyebilme ve yönetebilme başarısına bağlı olmaktadır. Duygusal zekaya sahip insanlar bazı ayırt edici özellikleri taşırlar.

• Duygusal deneyimlerini güçlü kelimelerle ifade ederler.
• Empati gücü yüksek ve insanlar hakkında merak duyarlar.
• Duygusal zekası yüksek olanlar kendi güçlü ve zayıf yönlerini iyi bilirler.
• Karakter analizi yapmada başarılıdırlar.
• Duygusal zekası yüksek olan kişiler hayır demekte zorlanmazlar. Kendini ve başkalarını kontrol edebilmenin etkili yollarından biri hayır diyebilmektir.
• Karşılık beklemeden verici davranabilirler.
• Negatif insanlara karşı mücadeleleri yüksektir. En bunaltıcı ortamda dahi çözüm odaklı yaklaşabilirler.
• Duygusal zekası yüksek kişiler mükemmeliyetçi olmazlar. Hatalar yapmak ve başarısız olunan durumları kabul edebilirler. Hayal kırıklığı yaşamazlar.
• Stresi artıran faktörlerden uzak dururlar. Uyku kalitesine önem vererek uykusuzluğun yarattığı stresi ortadan kaldırırlar.

Eric From, Yeni İnsanın Özellikleri başlığı altında aslında duygusal zekası yüksek insanları tanımlamıştır. İlgi, sevgi ve dayanışma davranışlarına yansır. Kendini ve içinde taşıdığı potansiyeli tanır. Doğayı anlamaya ve onunla işbirliği içinde olmaya hazırdır. Gelişim engellendiğinde kötülük doğar, bunu bilir. Bilinçli ve yoğun yaşar, sürekli gelişen bir canlılık için mutlu yaşam sürmeye inanır. Duygusal zeka yoksunluğu yaşayanlar ise kendilerine karşı güvensizdirler. Toplumsal ve aile ilişkileri kopuk olabilir. Meslek hayatındaki iletişim sorunlarından yakınırlar. Yaratıcılıklarını kullanamazlar. Bu açıdan birçok terapi tekniği kişiye kendi duygularını fark ettirme ve ifade etme üzerine kuruludur. Kişinin kendi değerini bilmesi, özgüven hissetmesi amaçlanır. Siz de bu nedenle deneyimli bir uzmandan destek almak isterseniz Tıbbipsikoloji.com rehberliğinden yararlanabilirsiniz. Ankara’da danışmanlık hizmetinden yararlanmak için online Ankara Psikolog şeklinde araştırma yapmanız faydalı olacaktır.