Demans Nedir?

Demans hastalığı, öğrenme, bellek, oryantasyon, dil fonksiyonları ve kişilik gibi mental fonksiyonların bozulmasına neden olan bir rahatsızlık çeşididir. Demas bireylerin sosyal ve iş hayatını etkileyen ve kişilerin santral sinir sistemini etkileyen bir hastalıktır. Demans genetik mi sorusu geniş kitlelerce araştırma konusudur. Demans hastalığında genetik faktörlerin etkisi büyüktür. Bir diğer deyişle, ailede demans hastası varsa, kişide demans görülme riski de artar. Demans hastalığı ilerleyici özelliğe sahiptir. Demanslı bireylerde hafıza ve yürütücü işlevlerde bozulma görülür. Yürütücü işlevlere, yargılama, hesaplama, planlama ve organize davranışlar örnek gösterilebilir. Demans hastalarında sıklıkla görülen bir diğer belirti ise duygu kontrolü sağlayamama ve çevreye olan ilginin azalmasıdır. Bunlar temel belirtiler arasında yer alır. Zaman içerisinde demans hastalarının düşünce içeriği fakirleşir. Aynı zamanda kişiliklerinde süreç içerisinde değişim gözlemlenir. Demans, genellikle yaşlı kişilerde görülür. Her ne kadar ileri yaşlarda demans görülme riski büyük ölçüde artsa da bu durum, kesinlikle yaşlanma ile ortaya çıkmaz. Yalnızca yaşlılarda görülme riski fazla olan bir rahatsızlıktır.

Demans (Bunama) Hastalığı

Zaman içerisinde insanların karşılaştığı pek çok hastalık vardır. Bazı hastalıklar fiziksel anlamda kişileri etkiler. Bazıları ise bireylerin zihnini ve beyin fonksiyonlarını. Bu hastalıkların en bilineni ise demanstır. Peki, demans hastalığı nedir?

Demans unutkanlığın ön planda olduğu birçok hastalığa verilen genel bir isim olarak tanımlanabilir. Özellikle yaşlı kişilerde sıklıkla rastlanan demans, farklı hastalıklara bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Halk arasında demans hastalığına bunama denilir.Yazımızda demans hastalığını derinlemesine inceledik. Konu hakkında merak ettiğiniz birçok sorunun yanıtını yazımızda bulabilirsiniz. Ama önce demans ne demek, sorusuna daha detaylı yanıt verelim.

Demans Belirtileri

Demans ile seyreden hastalıklar kişilerde farklı belirti oluşumuna neden olabilir. Başlangıç evresinde kişiler hastalar birbirinden bağımsız çeşitli belirti göstermiştir. Bunama belirtileri

hastalığın ilerleyen dönemlerinde birbirine benzer bulgulardan oluşabilir. Demans ile seyreden hastalıklar da oldukça çeşitlidir. Hastalar bir veya birden fazla belirtiyi aynı anda gösterebilir. Kişide görülen belirtiler ve belirtilerin miktarı, hastalığın evresine ve kişinin yaşına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Demans hastalıklarının çoğunda görülen belirtiler aşağıdaki gibi listelenebilir;

• Bellek bozukluğu
• Lisan (konuşma) bozukluğu
• Dikkat bozukluğu
• Bir duruma veya konuya karar verme güçlüğü
• Görsel algı bozukluğu

Bellek bozukluğu demans hastalığının en belirgin özellikleri arasında yer alır. Bu durum demans hastalarının, en son öğrendiği veya yaşadığı bilgileri hatırlamaması ile sonuçlanır. Demans hastası, akşam yediklerini, bugünün tarihini, randevularını, yemeğin altını kapatmayı, kapının üzerindeki anahtarı çıkarmayı ve daha günlük hayat içerisinde büyük yer kaplayan pek çok eylem ve sonucunu unutabilir. Demans hastalıklarının çok büyük bir bölümü ilerleyici özellik taşır. Aynı zamanda kişilerde, şikayet ve bulguların başlamasından sonra yavaş bir kötüleşme dönemi ile devam eder. Kötüleşme döneminde doktora gitmek ve uygun bir muayene almak hastalığın tedavi süreci için büyük önem taşır.

Demans Evreleri

Demans evreleri genel olarak erken, orta ve ileri olmak üzere kendi içerisinde üçe ayrılır. Demans hastaları, zaman içerisinde erken evreden ileri evreye doğru ilerlerler. Evreler arası geçiş süreleri hastadan hastaya farklılık gösterir. Bu süreç 2 ila 5 yıl arasında değişir. Demans hastalığında kişide başlangıçta hafif bir unutkanlık görülür. Örneğin; hasta randevularını, astığı çamaşırları toplamayı unutur. Normalde ezbere bildiği ve kendisi için konu dahi olmayacak bilgileri aklında tutmakta zorlanır. Bu evrede demans hastaları, alışveriş listesi, yapılacak işler listesi gibi listeler yapılmaya ihtiyaç duyar. Bu listeler yapılacak eylemler ve unutulmaması gereken işler için önemli hatırlatıcılardır. Zamanla kişilerde görülen unutkanlık giderek artar ve hasta yeni olayları hafızasına kaydetmemeye başlar. Örneğin; 5 dakika önce sorduğu bir soruyu gün içerisinde unutarak tekrar tekrar sorabilir. Yeri geldiğinde kişi kendisi için oldukça önem taşıyan çocuklarının veya eşinin adını dahi unutabilir. Demans hastalığının son evreleri kişilerde görülen belirtilerin de değişmesine neden olur. Demansın sonraki aşamalarındaki bir kişi, aylar içinde yavaş yavaş daha kötü bir duruma gelebilir. Bu evre içerisinde genellikle kişilerde görülen belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Daha kırılgan davranış ve tutumlar sergileme
• Daha sık düşme veya enfeksiyon geçirme riskinde artış
• Yeme, içme ve yutma sorunlarının meydana gelmesi
• Acil tıbbi bakıma ihtiyaç duyma olasılığında artış
• Daha az sosyalleşme isteği
• Daha fazla uyuma ihtiyacı
• Daha az sıklıkta konuşma ve sohbete dahil olma

Demans Görülen Rahatsızlıklar

Demans ile seyreden bazı hastalıklar mevcuttur. Demans ile birlikte görülebilen bazı rahatsızlıklar kesin tedavisi olmayan ve bir daha eski hale dönmeyi imkansız kılan özellik taşırlar. Bu hastalıklara Alzheimer örnek gösterilebilir. Demans ile birlikte görülen bazı rahatsızlıklar aşağıdaki gibi listelenebilir;

• Alzheimer hastalığı
• Damar tıkanıklığa bağlı demans
• Parkinson hastalığına bağlı demans
• Lewy cisimcikli demans
• Frontotemporal demans
• Creutzfeldt-jacob hastalığı
• Normal basınçlı hidrosefali
• Huntington hastalığı
• Wernicke-Korsakoff sendromu
• Tümörler
• Menenjit
• Sifiliz
• AIDS
• Vitamin eksiklikleri
• Hormon hastalıkları
• Kan hastalıkları

Demans Alzheimer Farkı

Demans, bunama birbirinin yerine kullanılan kelimelerdir. Halk arasında bunama olarak bilinen hastalığın tıbbi adı demanstır. Fakat demans ile Alzheimer aynı şeyler değildir. Birbiri ile aynı anlamı taşımazlar. hem belirtiler hem de evreler açısından bu iki hastalık oldukça farklıdır. Alzheimer hastalığı demansın sık görüldüğü hastalıklar arasında yer alır. Alzheimer hastalığı tüm demans hastalarının %60’ından fazlasında görülür. Yaşanan inme sonrası ortaya çıkan ‘vasküler demans’ ise demansın en sık görülen ikinci tipi olarak ifade edilebilir.

Alzheimer hastalığında farklı evreler görülür. Hastalığın erken evresinde görülen belirtiler gündelik yaşamda aksaklıklara neden olacak hafıza bozukluklarıdır. Diğer fonksiyonların etkilenmesi hastalığın ilerleyen evrelerinde ortaya çıkan bir unsurdur. Alzheimer hastalığının neden olduğu hafıza bozuklukları kişinin, tanıdıklarını hatırlayamama, kullanmayı bildiği aletleri artık kullanamama gibi durumlarla karşılaşmasına sebep olur. Demansta ise durum bu şekilde işlemez. Demans, kişinin hafızasının korunduğu bir hastalıktır. Fakat demans hastalarının kendini ifade edemediği, gündelik hayattaki aktivitelerini sürdüremekte zorlandığı dolayısıyla zaman içine kapanabileceği bir duygu durumu orataya çıkar.

Demans İlaçları

Demans tedavisi ilaç kullanımını ve terapileri beraberinde getirir. Uygulanan doğru tedavi ile semptomlar yönlendirilebilir ve aynı zamanda, hastalığın ilerlemesinin önüne geçilebilir. Tedavisi bulunan demans hastalığında kullanılan ilaçlardan bazıları aşağıdaki gibi örneklendirilebilir;

İlaçlar

1. Kolinesteraz inhibitörleri: Donepezil, rivastigmin ya da galantamin gibi bazı ilaçlar hafıza ve karar verme sürecinde etkin olarak kullanılan bir takım kimyasal habercilerin seviyelerini arttırır. Özellikle Alzheimer hastalığını tedavi etmede kullanılan kolinesteraz inhibitörler, vasküler demans, Parkinson hastalığı demansı ve Lewy vücut demansı gibi diğer demanslarda da kullanlır.
2. Memantin: Öğrenme ve hafıza gibi beyin fonksiyonlarının daha etkili biçimde çalışması için kullanılan memantin kimyasal bir habercidir.
3. Diğer ilaçlar: Demans hastalığında görülen belirti farklılıkları ve hastalığın içerdiği farklı evreler ilaçların uzmanlar tarafından verilmesini gerektiriyor. Doktorunuz gerek duyulduğu takdirde hastalık sürecinizde size, depresyon, uyku bozuklukları, halüsinasyonlar, parkinsonizm veya ajitasyon gibi diğer semptomlar için çeşitli ilaç takviyesi yapabilir.

Yukarıdaki ilaçlar, bu alanda yaygın olarak tercih edilenlerdir. Bir fikir vermesi açısından listelenmiş olsalar da demans ilaçlarına ancak bir psikiyatri uzmanı karar verebilir.

“Anksiyete nedir?“, “Toksik İlişki” ve “Demans hastalığı nasıl anlaşılır?” gibi pek çok sorunun araştırmasını yapıyor olabilirsiniz. Bu konuda endişelendiğiniz her durum için tibbipsikoloji.com üzerinden bizlerle iletişime geçebilirsiniz. Uzmanlarla terapi yapmak için ve tedavi sürecini başlatmak için telefon üzerinden veya online olarak kolaylıkla randevu oluşturabilirsiniz.